جنگل

هر آنچه که باید درباره سفر به جنگل بدانیم

اکوتوریسم یا بومگردی جنگل در واقع شاخه‌ای از گردشگری ماجراجویانه است که به مقصد جنگل انجام می‌شود. شاید تصور ما از این سفر در حد لذت بردن از طبیعت و درختان، گوش کردن به صدای زیبای پرندگان، شنا در رودخانه‌های جنگلی، جمع کردن هیزم برای دم کردم چای آتش و یا کباب کردن جوجه باشد. در واقع اکوتوریسم سفری مسئولانه از نظر محیط زیستی است که به منظور لذت بردن از مناطق به نسبت بکر طبیعی و هر گونه ویژگی فرهنگی موجود در گذشته تا حال ترتیب داده می­‌شود و باعث ترویج حفظ محیط زیست می‌گردد. در طول این سفر گردشگران حداقل تأثیر منفی را بر منابع طبیعی می­‌گذارند و مردم بومی در سود حاصل از فعالیت‌های اجتماعی- اقتصادی شریک می‌شوند. سفر به جنگل مانند هر بخش از طبیعت وحشی بدون آمادگی و برنامه ریزی قبلی خطراتی را به همراه دارد که برای مقابله با آن، به امکانات و مهارت‌ خاص نیاز داریم.

احتمال حمله حیوانات ساکن جنگل، لیز خوردن و افتادن درون دره­‌های کم عمق اما پر از درخت‌ها و شاخه‌های تیز و خطرناک آن‌ها و زخمی شدن، احتمال غرق شدن در رودخانه‌های درون جنگل، فرو رفتن در باتلاق، گزیدگی مار و عقرب، مسموم شدن با میوه‌ها و قارچ‌های سمی و در نهایت گم شدن در جنگل، فقط چند نمونه از خطرات بسیار زیادی است که شما را تهدید می‌کنند.

در این مقاله سعی داریم شما را با اصول اصلی مربوط به سفر به جنگل آشنا کنیم تا تجربه لذت‌بخش‌تری داشته باشید.

قبل از سفر حتما باید درباره آب و هوای ناحیه مورد نظر خود در روزی که سفر خواهیم کرد تحقیقاتی به عمل آوریم ، همچنین باید درباره خطراتی که ممکن است در آن مکان برای ما رخ دهد ، اطلاعاتی کسب نماییم.

در ابتدا به این نکته مهم اشاره میکنم که همواره قبل از وارد شدن به ناحیه ای که فاقد تلفن ، اینترنت و زیرساخت های مناسب است ، باید به شخصی قابل اعتماد بگویید که دقیقا به کجا می‌روید و چه مدتی را در آنجا خواهید ماند.

اگر شما با مسیر و مقصد سفر خود به صورت کامل آشنایی ندارید، یک راهنمای دقیق، حرفه‌ای و البته مطمئن محلی، می‌تواند بسیار کارگشا باشد. این رابدانید که هزینه ای که پرداخت می‌کنید، می‌تواند جان شما را از خطر‌های احتمالی نجات دهد.

اگر بدون راهنما در این مسیر قدم گذاشتید و در جنگل گم شدید یا از گروه ناخواسته جدا شدید، اول از همه خونسردی خودتان را حفظ کنید. نقطه بلندی در اطرافتان پیدا کنید و از آن بالا بروید و اطراف را ببینید، از روی بلندی و ارتفاع حتما برآورد بهتری از موقعیت مکانی­تان خواهید داشت. به صدای آب گوش دهید، نهر یا رودخانه درون جنگل را پیدا کنید و در مسیر حرکت آب حرکت کنید، مطمئنأ انسان‌هایی را برای کمک پیدا خواهید کرد. چرا که در جنگل حداکثر دید شما در هر جهتی ۵/۳ متر است و رودخانه می‌تواند مانند جاده‌ای شما را به بیرون از جنگل راهنمایی کند. از نشانه‌های دیگر مانند زباله، جای عبور لاستیک خودرو و هر چیزی که نشان از وجود انسانی پیش از شما در آن مکان را داشته باشد حتما نتیجه خواهید گرفت.

. نحوه مسیریابی در سفر به جنگل : برخی مسیز‌های جنگلی به خاطر وجود رنگ روی درختان یا پاکوب، کاملا مشخص هستند اما نمی‌توانید به این مسئله اکتفا کنید چون ممکن است در قسمتی از مسیر، پاکوب چند شاخه بشود. پس بهتر است که نقشه یا Track مسیر را به همراه داشته باشید. همچنین شما می‌توانید با استفاده از اپلیکیشن‌های Tracker که با GPS کار می‌کنند، مسیری که می‌‌روید را ذخیره کنید تا در برگشت بدانید که چه راهی را باید انتخاب کنید. علاوه بر این‌ها، نقشه و قطب‌نما هم به همراه داشته باشید که ممکن است به کار بیایند. البته با استفاده از هلال ماه، ستارگان، محل طلوع و غروب خورشید، خزه درختان، جهت رویش گیاهان و یا حلقه‌های تنه درخت هم تا حدودی جهت شمال و جنوب را پیدا خواهید کرد.

.کوله مناسب :  یک کوله جادار می‌تواند انتخاب مناسبی برای سفر به جنگل باشد. توجه نمایید که کوله­ای که انتخاب می­‌کنید ، دارای تهویه هوا باشد تا از عرق کردن پشت شما جلوگیری نماید. همچنین باید یک کاور ضد آب هم برای کوله خود تهیه نموده و روی آن بکشید. این کار را حتی اگر کوله­ای دارید که خودش ضد آب می­‌باشد باز انجام دهید تا احتمال نفوذ آب به کوله به صفر نزدیک شود.

. نحوه چیدن کوله : اگر بخواهید داخل جنگل پیمایش کنید، احتمالا باید وسایلی چون آذوقه چند روز، آب، کیسه خواب و چادر هم به همراه داشته باشید که کلی به وزن کوله شما اضافه می‌کنند. بهتر است وسایل سنگینی که به خصوص کمتر نیاز می‌شوند را کف کوله بچینید تا سنگینی آن روی کمر بیافتد نه روی شانه‌ها. همچنین ترتیب چیدن باید به نحوی باشد که اگر در طول مسیر به وسیله خاصی نیاز پیدا کردید، لازم به بیرون ریختن کل محتویات کوله نباشد. از فضاهای خالی نهایت استفاده را ببرید. مثلا اگر کفش اضافی به همراه دارید، می‌توانید جوراب‌هایتان را داخل آن بگذارید تا فضای بیشتری برایتان باقی بماند.

.کمپ زدن در جنگل : بهتر است در سفر به جنگل، از چادری استفاده کنید که مناسب وضعیت آب و هوا باشد. اگر زمین خیلی خیس است و یا باران می‌بارد، بهتر است کیسه پلاستیکی زیر چادر بگذارید تا از نفوذ آب به چادر جلوگیری کند. روکش چادر را هم حتما نصب کنید. بعد از برپایی چادر یک محل امن و به دور از خطر ریزش سنگ، وسایل خود را داخل بگذارید اما خوراکی‌ها را بیرون از چادر بچینید. اگر خوراکی خاصی دارید که ممکن است حیوانات وحشی خاصی را به خود جذب کند، بهتر است آن‌ را با کمی فاصله از چادر، از یک شاخه درخت آویزان کنید تا حیوانات برای پیدا کردن این مواد غذایی، چادر شما را پاره نکنند و موجب وحشتتان نشوند. بهتر است هنگامی که به خواب می‌روید، کفش‌ها را زیر چادر پنهان کنید و یا داخل ببرید.

. روشن ساختن آتش : آتش برای بسیاری از شرایط بسیار کاربردی می‌باشد، مانند: جوشاندن آب، علامت دهی، گرم شدن و ایجاد یک حس خوب در شما. پس یک آتش زنه مناسب بسیار ضروری است باید بدانید از آن جایی که جنگل مکانی مرطوب می‌باشد، حتی کبریت­‌های ضدآب هم بدرستی عمل نخواهند کرد. استفاده از آتش زنه‌های فلزی، فندک گازی و… می‌تواند جایگزین مناسبی برای کبریت باشد. با توجه به احتمال خیس و مرطوب بودن چوب، روشن کردن آتش کمی چالش‌برانگیز است اما سعی کنید خشک‌ترین چوب‌ها را انتخاب کنید یا این که سطح چوب را بتراشید تا به قسمت خشک آن برسید. چوب‌ها را به شکل کپه درآورید و با تکه‌های کوچک پنبه الکی آتش را شعله‌ور کنید تا جان بگیرد. آتش را در فاصله مناسبی از چادر قرار دهید و مراقب باشید که زیاد به درخت‌ها نزدیک نشوید و یا زیر شاخه‌هایی که پایین‌تر هستند و ممکن است آتش بگیرند، آتش درست نکنید.

. حشرات و زالوها : حشرات معمولا به افراد خاصی علاقه دارند، اگر شما هم از آن دسته هستید که حشرات جذبتان می‌شوند، بهتر است در سفر به جنگل، لوسیون‌های دافع حشرات یا اسپری­‌های موجود در بازار به همراه داشته باشید و یا پمادی برای بعد از گزیدگی. لباس گشاد و پوشیده هم کمک زیادی می‌کند. به علاوه، اگر آتش روشن کرده باشید، می‌توانید کمی خود را دود اندود کنید تا حشرات از شما فاصله بگیرند. این کار را با احتیاط زیاد در مورد چادر هم می‌توانید انجام دهید. به این ترتیب که چوبی که در حال سوختن است و دود می‌کند را دور چادر بچرخانید و یا یک لحظه داخل چادر ببرید و سریع آن را خارج کنید. حواستان باشد که پس از هر رفت و آمد، سریع زیپ چادر را کامل ببندید تا حشرات فرصت داخل رفتن پیدا نکنند. ویتامین ب بخورید چون گفته می‌شود پشه‌ها از بوی ویتامین ب  بدشان می آید و اگر کسی در بدنش این ویتامین را زیاد داشته باشد، سراغ او نخواهند رفت. اگر دچار گزیدگی حشرات شدید، بهتر است اقدام به خارش محل گزیدگی نکنید که شدت خارش را بالا می‌برد. در برخی از مناطق جنگلی، به خصوص پس از بارش باران تعداد زیادی زالو در فضا وجود خواهد داشت، پس مراقب باشید، چرا که زالو به نحوی عمل می‌کند که اصلا متوجه حضورش نخواهید شد. حتما هر چند دقیقه، این مسئله را بررسی کنید.

. خطر جانوران : حیوانات زیادی در دل جنگل زندگی می‌کنند و به محض شروع ماجراجویی، از حضور شما آگاه می‌شوند. معمولا حیوانات پیش از آن که شما آن‌ها ببینید از شما دور می‌شوند اما اگر هم حیوان وحشی در جنگل دیدید، خونسردی خود را حفظ کنید. معمولا اگر حیوانات را تحریک نکنید و یا به فرزندانشان نزدیک نشوید، کاری به شما نخواهند داشت، پس ابتدا سعی کنید از ایشان فاصله بگیرید. پرتاب کردن سنگ یا دنبال کردن حیوانات علاوه بر آزار دادنشان ممکن است تبعاتی بدی به همراه داشته باشد. البته، دیدن حیات وحش در طبیعت می‌تواند یکی از لذت‌بخش‌ترین قسمت‌های سفر شما باشد، پس با احتیاط کامل، از چنین موقعیتی برای عکاسی استفاده کنید.

حال به تجهیزات مورد نیاز می‌پردازیم، شرایط مختلف، وسایل خاص خود را می‌طلبد. این‌که سفرتان دو روزه باشد یا دو ماهه، در فصل زمستان به سفر بروید یا تابستان، قرار است شب را چادر بزنید یا نه، همه در انتخاب وسایل اثرگذار خواهد بود. با این وجود وسایلی هست که نمی‌توان آن‌ها را کنار گذاشت در اینجا به تعدادی از آن اشاره می‌کنیم؛

چاقو –  چاقو ابزار مفیدی است که می‌تواند در تهیه غذا، درست کردن کمپ و محافظت از خودتان به شما کمک کند.

چراغ قوه –  یک چراغ قوه کوچک و البته قوی می‌تواند در سفر به جنگل بسیار به شما کمک کند. فرض کنید می‌خواهید کاری را در شب در بیرون از چادر انجام بدهید ، در صورتی که چراغ قوه به همراه نداشته باشید به مشکل برخواهید خورد.

قمقمه آب –  به همراه داشتن یک قمقمه و چند بطری آب معدنی ضروری است. به محض رسیدن به منبع آب خوردنی، اولین کار ما پر کردن قمقمه و بطری‌های خالی است.

پوشاک –  لباس‌­های گشاد و پوشیده استفاده کنید. در جنگل‌ها به خصوص اگر رطوبت بالایی داشته باشند، محل زندگی انواع حشرات خواهد بود و لباس‌­های‌ جذب فرصت خوبی برای حشرات است تا شما را بگزند.  پس بهتر است که با توجه به دما لباس ضخیم یا نازک ولی گشاد و پوشیده بپوشیم . از لباس‌هایی که از جنس الیاف و کتان هستند استفاده کنید چون زودتر خشک می‌شوند و شاید بیشتر مناسب جنگل باشند. یک دست لباس اضافی همراه داشته باشید زیرا هنگامی که لباس‌های شما خیس است و نیاز به تعویض سریع آن‌ها دارید به شما کمک می‌کند. داشتن ژاکت سبک و ضدآب، پیراهن پشمی، جوراب ساق‌بلند، پیراهن آستین‌بلند و آستین‌کوتاه هم لازم است.

• شلوار، شاید ابتدا با خودتان فکر کنید که به دلیل گرمی و شرجی بودن هوا، باید شلوارک بپوشید اما این کار اشتباه است. بهتر است که به جای آن، از شلوارهای بلند اما با پارچه های خنک و سبک وزن استفاده کنید. شلوارهایی که در قسمت پایین پاچه دارای کش جمع کننده هستند بهترین شلوارها برای استفاده در جنگل هستند. این شلوارها، شما را در مقابل گل ولای و حشرات محافظت خواهد کرد.
• کلاه، که در داخل جنگل استفاده می‌کنید هم بهتر است که نقاب خیلی بلندی نداشته باشد، چون گاهی باعث می‌شود شاخه‌ها را نبینید و با سرتان برخورد کنند.
• کفش، کفش‌های مناسب برای پیاده روی و مقاوم در برابر نفوذ آب استفاده کنید. علاوه بر این‌ها، خزندگان سمی چون انواع مارها هم ممکن است در مسیر شما وجود داشته باشند، پس از کفش مطمئن و پوشیده استفاده کنید.
• دستمال گردن، آن را دور گردن خود بیندازید ، گاهی اوقات آن را خیس کنید تا خنک شوید و از آن برای پوشاندن گردن در مقابل نور آفتاب استفاده نمایید. این دستمال عرق‌ها را جذب می‌کند و در مواقع اضطراری، مانند ایجاد زخم‌های سطحی می‌تواند به کار بیاید.
• عینک دودی، مناسب یا کلاه برای جایی که مجبور شویم مدت زیادی را زیر نور آفتاب پیاده‌روی کنیم خیلی لازم است.
• بارانی پانچو، در جنگلی که نمیشود به آن اعتماد کرد و هر لحظه امکان بارش باران هست، امری ضروریست پس داشتن یک بارانی ضد آب که پانچو نامیده می‌شود یکی از لوازم مهم‌ در جنگل است. پانچو هم لباس‌­هایتان و هم کوله شما را از باران محافظت می‌کند.

خوراک

علاوه بر موارد ذکر شده ، شما نیاز به غذا هم خواهید داشت. اگر شما با آنچه از گیاهان و میوه‌­های درختان جنگل ، که می‌توانید بخورید آشنا نیستید، باید برخی جیره­‌های غذایی را همراه با خود داشته باشید. به همراه داشتن خوراکی‌های انرژی‌زا و کنسرو‌ها می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.کنسروها، حبوبات، انواع تخمه‌ها یا انواع نان به همراه سیب‌زمینی و انواع میوه‌ها. داشتن چای خشک برای دم‌کردن یک چای آتشی هم از ضروریات است.

*نکته مهم : مواد غذایی که در آن‌ها از شکلات استفاده شده است به هیچ عنوان به همراه نداشته باشید. در مکان مرطوبی همانند جنگل‌­های پرباران، عطر و بوی شکلات خیس و آب شده در هوا می­‌پیچد که این خود جاذب حیوانات وحشی است. فکر کنید که با دستانتان شروع به خوردن چنین غذایی کنید. در نتیجه این بو با شما همراه خواهد بود و هر کجا که بروید ناخواسته، می‌توانید طعمه‌ای برای حیوانات وحشی یا پشه­‌ها باشید.

مداد و دفترچه –  اگر اهل نوشتن جزئیات هستید پس حتما یک مداد و دفترچه‌ای کوچک برایتان لازم می‌شود.

کمک‌های اولیه –  شما و یا همراهانتان ممکن است به هر نحوی در سفر به جنگل دچار آسیب شوید. به همراه داشتن جعبه کمک‌های اولیه و آشنایی به اصول آن می‌تواند کمک زیادی به شما بکند. به یاد داشته باشید که اگر پزشک نیستید، بهتر است از اقدامات پیچیده که ممکن است جان بیمار را به خطر بیاندازد، حذر کنید. در چنین شرایطی خونسرد باشید، اطرافیان را آرام کرده و از اورژانس درخواست کمک کنید. در برخی از مواقع به خصوص شکستگی و آسیب به کمر، بهتر است حتی بیمار را تکان هم ندهید تا آسیب بیشتری نبیند.

جمع بندی : در کل بهتر است که وسایلی چون کفش مناسب جنگل، فندک گازی، چادر، کیسه‌ خواب، کرم ضد آفتاب، کلاه، داروی ضد حشره، لباس اضافی، لباس گرم در صورت نیاز، بادگیر، پانچو، ، جوراب بلند، داروهای شخصی، پنبه الکلی، قرص تصفیه آب، حوله، زیرانداز کیسه خواب ، چراغ قوه یا هدلایت و دوربین‌­های عکاسی به همراه کیسه‌های ضد آب هم به همراه داشته باشید.

در پایان به چند نکته مهم که در حفظ این مکان‌های زیبا حتما باید در نظر گرفت اشاره می‌کنیم:

• به هیچ عنوان زباله‌های خود را در طبیعت به یادگار نگذارید. اولین ویژگی طبیعت‌گردان حس مسئولیتی است که نسبت به طبیعت و موجودات زنده آن دارند. پس سعی کنید، فضا را همان‌گونه که تحویل گرفتید، تحویل دهید. حتی با به همراه داشتن کیسه زباله اضافه و دستکش، می‌توانید بخشی از زباله‌هایی که در طبیعت می‌بینید را هم جمع کنید.

• خاموش کردن آتش هم به اندازه روشن کردن آن اهمیت دارد. این کار برای جلوگیری از آتش گرفتن جنگل و به خطر افتادن جان موجودات زنده است. یک تکه خیلی کوچک از آتش شما می‌تواند آتشی ایجاد کند که تا چندین روز جنگل را در خود بسوزاند.

• استفاده از ماشین‌های آفرود شاید هیجان‌انگیز به نظر برسد اما خلاف اصول طبیعت‌گردی است و سبب از بین رفتن محیط زندگی جانوران می‌شود، حتی اگر موضوع حشرات و بندپایان باشند.